Το παιδί συναντά δυσκολίες στο να χρησιμοποιεί και να συντονίζει τα χείλη, τη γλώσσα και τα σαγόνια, για να παράγει λόγο και ήχους. Η ομιλία μπορεί να είναι το μοναδικό πρόβλημα, ή μπορεί να συνοδεύεται και από άλλα προβλήματα, όπως δυσκολίες σίτισης. Μια αργοπορημένη ομιλία μπορεί επίσης να είναι μέρος (αντί ένδειξης) μιας συνολικότερης (ή γενικής) αναπτυξιακής καθυστέρησης. Ακουστικά προβλήματα είναι συχνά συνδεδεμένα με την καθυστερούμενη ομιλία, γι’ αυτό και η ακοή του παιδιού πρέπει να εξετάζεται από έναν ωτορινολαρυγγολόγο, όποτε υπάρχει ανησυχία σχετικά με το λόγο. Ένα παιδί που έχει προβλήματα ακοής, μπορεί να έχει δυσκολία τόσο στην άρθρωση, όσο και στην κατανόηση, τη μίμηση και τη χρήση της γλώσσας. Μολύνσεις στα αφτιά, ειδικά χρόνιες μπορούν να επηρεάσουν την ακουστική κατανόηση. Απλές λοιμώξεις στα αφτιά, που έχουν επαρκώς θεραπευτεί, δεν επιδρούν στην ομιλία. Όσο υπάρχει επαρκής ακοή σε τουλάχιστον ένα αφτί, η ομιλία και η γλώσσα θα αναπτυχθούν φυσιολογικά.

Αναζητήστε αξιολόγηση, αν ένα παιδί άνω των δύο ετών..

• Μπορεί να μιμηθεί μόνο ομιλία ή κινήσεις και δεν παράγει λέξεις ή φράσεις αυθόρμητα

• Επαναλαμβάνει συνεχώς συγκεκριμένους ήχους ή λέξεις και δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει προφορική γλώσσα για να επικοινωνήσει, πέρα από τις άμεσες ανάγκες του

• Δεν μπορεί να ακολουθήσει απλές οδηγίες

• Έχει έναν ασυνήθιστο τόνο στη φωνή (όπως, βραχνό ή ρινικό ήχο)

• Δύσκολα γίνεται κατανοητό, κάτι μη αναμενόμενο για την ηλικία του. Οι γονείς και οι άνθρωποι που τακτικά φροντίζουν το παιδί, πρέπει να καταλαβαίνουν περίπου τα μισά από την ομιλία του, στην ηλικία των δύο ετών και περίπου τα ¾ στην ηλικία των τριών. Στα τέσσερα χρόνια, το παιδί θα πρέπει να γίνεται κατανοητό, ακόμη και από ανθρώπους που δεν το γνωρίζουν.

Τι κάνουν οι λογοθεραπευτές για την καθυστέρηση του λόγου

Εάν εσείς ή ο γιατρός σας υποπτεύεστε ότι το παιδί σας έχει καθυστέρηση του λόγου, είναι πολύ σημαντική μία πρώιμη αξιολόγηση από ένα λογοθεραπευτή. Φυσικά αν δεν προκύψει κανένα πρόβλημα, η αξιολόγηση μπορεί να ησυχάσει τους φόβους σας. Ο λογοθεραπευτής θα κοιτάξει τις ικανότητες του παιδιού στην ομιλία μέσα στο πλαίσιο της συνολικής ανάπτυξής του. Εκτός από τη γενική παρατήρηση του παιδιού, θα διεξάγει ειδικά διαμορφωμένα τεστ και κλίμακες για να ελέγξει τα στάδια ανάπτυξης της γλώσσας και του λόγου του.

Ο λογοθεραπευτής επίσης θα αξιολογήσει:

Εάν ο λογοθεραπευτής συστήνει ότι το παιδί σας χρειάζεται λογοθεραπεία, η συμμετοχή σας θα είναι πολύ σημαντική. Μπορείτε να παρακολουθείτε τις συνεδρίες και να μάθετε πώς να συμμετέχετε στη διαδικασία. Ο λογοθεραπευτής θα σας δείξει, πώς μπορείτε να δουλέψετε με το παιδί και να βελτιώσετε τις ικανότητες της ομιλίας του. Η αξιολόγηση από έναν ειδικό λογοθεραπευτή μπορεί να σας δείξει ότι οι προσδοκίες σας είναι πολύ υψηλές. Εκπαιδευτικό υλικό που περιγράφει τα αναπτυξιακά και κρίσιμα στάδια, μπορεί να σας βοηθήσει να δείτε το παιδί σας πιο ρεαλιστικά.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να αντιμετωπίσουν την καθυστέρηση του λόγου;

Όπως και με τόσα άλλα, η ανάπτυξη του λόγου είναι μία ανάμειξη φύσης και ανατροφής. Η γενετική καταβολή, εν μέρει, καθορίζει τη νοημοσύνη, την ανάπτυξη του λόγου και της γλώσσας. Παρ’ όλα αυτά, πολλά εξαρτώνται από το περιβάλλον. Ένα παιδί αλληλεπιδρά επαρκώς στο σπίτι, ή στον παιδικό σταθμό; Υπάρχουν ευκαιρίες για διάλογο και συμμετοχή; Τι είδους ανατροφοδότηση παίρνει το παιδί; Όταν υπάρχει καθυστέρηση του λόγου τότε η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να παρέχει την βοήθεια που χρειάζεται ένα παιδί. Όταν υπάρχει μια καλύτερη κατανόηση του λόγου για τον οποίο δεν μπορεί να μιλήσει ένα παιδί, μπορείτε να μάθετε τρόπους να το ενθαρρύνετε στη γλωσσική ανάπτυξη.

Παρακάτω θα βρείτε μερικές γενικές συμβουλές, για να τις χρησιμοποιήσετε στο σπίτι:

• Να περνάτε πολύ χρόνο επικοινωνόντας με το παιδί σας, ακόμη και κατά τη διάρκεια της νηπιακής ηλικίας – μιλώντας, τραγουδώντας και ενθαρρύνoντας τη μίμηση ήχων και χειρονομιών.

• Διαβάστε στο παιδί σας, αρχίζοντας ακόμη και από τους έξι μήνες. Δε χρειάζεται να τελειώσετε ολόκληρο το βιβλίο, αλλά ψάξτε για βιβλία κατάλληλα για την ηλικία μαλακά, ή μικρά, ή με εικόνες, που ενθαρρύνουν το παιδί να κοιτάει, ενώ εσείς θα ονομάζετε τις εικόνες. Προσπαθήστε να ξεκινήσετε με ένα κλασσικό βιβλίο (όπως το : «χάιδεψε το κουνέλι», στο οποίο το παιδί σας μιμείται την κίνηση του χαιδέματος), ή με βιβλία με κείμενα που μπορούν να αγγίξουν τα παιδιά. Αργότερα, αφήστε το παιδί σας να δείχνει σε αναγνωρίσιμες εικόνες και να προσπαθεί να τις ονομάσει. Μετά, προχωρήστε σε παιδικά τραγουδάκια, που να έχουν ευχάριστο ρυθμό. Προοδεύστε σε βιβλία με προβλέψιμες ιστορίες, που επιτρέπουν στα παιδιά να προβλέπουν τι θα συμβεί. Το μικρό σας μπορεί ακόμη και να ξεκινήσει να απομνημονεύει τις αγαπημένες του ιστορίες.

• Χρησιμοποιήστε καθημερινές καταστάσεις για την ενίσχυση της ομιλίας και του λόγου του παιδιού σας. Με άλλα λόγια, διαμορφώστε το πρόγραμμα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για παράδειγμα, ονομάστε φαγητά στο παντοπωλείο, εξηγείστε τι κάνετε καθώς μαγειρεύετε ένα γεύμα, ή καθαρίζετε ένα δωμάτιο, δείχνοντας αντικείμενα μέσα στο σπίτι, ακόμη και όταν οδηγείτε, να ονομάζετε τους ήχους που ακούτε. Κάντε απλά τα πράγματα, αλλά ποτέ μη χρησιμοποιήσετε «μωρουδίστικη ομιλία».